OpenStreetMap'теги көчөлөргө кыргызча аттарды кошобуз

Автоматташтырабыз

Мурунку макалада OpenStreetMap интерфейси аркылуу объектинин аталышын “кол менен” өзгөртүү боюнча айтылган эле. Мунусунда бир-бирден эмес, массалык түрдө өзгөртүү киргизүүнү көздөйбүз. Бул макалада түрлүү технологияларды карап чыгабыз, мисалы Overpass API сурам тили (query language), geojson, geopandas, JOSM ж.б. План мындай: 1-кадам. https://overpass-turbo.eu сайтынан Бишкектин кыргызча аты жок көчөлөрүн osm форматында алып чыгабыз. 2-кадам. Google Gemini менен орусча аттарды кыргызчалап, name:ky кошуп чыгабыз. Мисалы, “Мариупольский переулок” кыргызча “Мариуполь чолок көчөсү” болуп калат. 3-кадам. Жаңыртылган маалыматты JOSM аркылуу OpenStreetMap’ке жүктөп беребиз.

1-кадам. https://overpass-turbo.eu сайтынан Бишкектин кыргызча аты жок көчөлөрүн osm форматында алып чыгабыз.

Бир топ изденип отуруп, могу макаланы таптым: https://gist.github.com/JamesChevalier/b861388d35476cee4fcc3626a60af60f. Ошону колдонуп, кийинки кадамдарга өтө алдым.

https://overpass-turbo.eu сайтына өтүп, төмөнкү сурам текстин ачылган редакторго салабыз.

[out:xml][timeout:900];
area(3608493930)->.a;
(
  way(area.a)
  ["highway"]
  ["name"]
  ["highway"!~"path|steps|motorway|motorway_link|raceway|bridleway|proposed|construction|elevator|bus_guideway|footway|cycleway"]
  [!"name:ky"];
);
(._;>;);
out meta;

Мында, тиги макаладан айрымаланып, “name деген талаасы бар, бирок name:ky талаасы жок көчөлөрдү алып чык” деген буйрук жазылган. Ошондой эле, эң төмөнкү сапта жөн гана out эмес, out meta; деп жазылат. Ушул кымындай нерсе жазылбай калган үчүн 4-5 саат кетирдим окшойт. Кыскасы, чыккан .osm файлга мета-берилиштерди кошот экен.

Сурамдын тексти жазылгандан кийин, “Старт” деген жашыл баскычты басабыз (төмөнкү скриншотту караңыз). Overpass API сурамын жазуу

Бир аз ойлонгон соң, жүктөп алынды, бирок өтө көп маалымат болду деген эскертүү чыгат. Уланта бер дейбиз. Көз ирмемде жүктөлүп бүтөт, экрандын төмөн жагынын оң тарабында статустан кошумча маалымат көрө аласыз. Жүктөлүп алынган файлдын атын streets_with_no_kyrgyz_names_with_metadata_orig.osm деп, долбоордун папкасына кошуп койдум. Overpass жүктөп алуу статусу

2-кадам. Google Gemini Flash менен көчө аттарын кыргызчалоо

Бул маселени чечиш үчүн streets_with_no_kyrgyz_names_with_metadata_orig.osm файлын окуп, көчө аттарын бир-бирден кыргызчалап, streets_with_kyrgyz_translations.osm файлына салуучу код жаздым. Gemini 2.0 Flash менен көчөлөрдүн аттарын кыргызчалоо скрипти

Ар бир котормону текшерип, жактырсам, y, жактырбасам e деп, туура көргөн котормону кошуп, улантып жаттым. Бул материал үчүн 60 көчөнү жүктөп көрөйүн деп чечтим.

3-кадам. Жаңыртылган маалыматты JOSM аркылуу OpenStreetMap’ке жүктөп беребиз.

osmosis программасын жүктөп алып, ~/bin/osmosis-0.49.2 папкасына жылдырып коёбуз (учурда программанын версиясы 0.49.2 экен). Анан streets_with_no_kyrgyz_names_with_metadata_orig.osm деген файл менен, кыргызчаланган көчөлөрдү камтыган streets_with_kyrgyz_translations.osm файлдардын ортосундагы айрымаларды таап чыгуучу программаны төмөнкүдөй кылып жүгүртүп, айрымаларды камтыган changes.osc алабыз:

~/bin/osmosis-0.49.2/bin/osmosis --read-xml file="streets_with_kyrgyz_translations.osm" --read-xml file="streets_with_no_kyrgyz_names_with_metadata_orig.osm" --derive-change --write-xml-change file="changes.osc"

changes.osc файлын бир сыйра текшерип коюшубуз керек экен, болбосо жогорудагы эки файл ордулары менен алмашып калса, котормолор жок болот экен. Эми JOSM атуу программаны орнотуп алып, аны жүгүртөбүз. Ачылганда, шап эле баягы өгөрүүлөрдү (жаңыртууларды) камтыган changes.osc файлын ачабыз.

JOSM программасынын интерфейси

Ушул JOSM’дун жогорку сол жагында папканын сүрөтчөсү турат, ошону басабыз. changes.osc файлын таап, аны тандап, ачабыз. Ошондо төмөнкүдөй кап-кара экран болуп калат. Коркпой ишибизди уланта беребиз.

JOSM өзгөрүүлөр ачылгандагысы

Эми жогорку сол жактагы папкадан кийинки 3-сүрөтчөнү, жогору караган жашыл жебени, басабыз. Ошондо төмөнкүдөй экран чыгат: JOSM менен өзгөрүүлөрдү жүктөп берүү

Provide a brief comment for the changes you are uploading (жүктөп берип жаткан өзгөрүүлөр тууралуу кыскача комментарий бер) деген жерге Add Kyrgyz names деп жазып койдум. Эми Specify the data source for the changes деген сапка knowledge (билим) деп жазабыз. Кыскасы, эмне өзгөрттүң, ал өзгөртүүлөр эмненин негизинде алынды деген суроого жооп беребиз. Ал саптар талапталгандыктан, жазбай коё албайбыз.

Эми Upload changes деген баскычты басабыз. Картадан аутентификация бол деп, браузерди ачып берет. Колдонуучу атыбызды, сырсөзүбүздү жазабыз.

JOSM талап кылган өзгөрүүлөр тууралуу маалымат

Баскан соң, экрандын төмөн жагынын сол тарабында Upload successful деген жазуу 2-3 секундага пайда болуп, жүктөп берүү процесси ийгиликтүү өткөнүн билдирет.

4-кадам. Жаңыртылган маалыматтын картада пайда болуусу

Жүктөп берген соң 30-40 мүнөттө картадагы таблицада пайда болот экен. Ал эми картанын өзүнүн сүрөтүндө кечирээк пайда болот экен, мурунку посттогудай. Натыйжа OSM картасында

Ачык маселелер

Курская улица дегени Киевская улица кыргызчалаганда Киев көчөсү сыяктуу Курск көчөсү болот дейли. Огородный переулок кандай болот? Огородный чолок көчөсү болуп калабы? Огородный бир байкуштун фамилиясыбы деп, калтырып коюш керекпи? Же Короо көчөсү болобу? Эгерде ошондой болсо, анда Семиз Арстан көчөсү сыяктуу болуп калып жатат да.

Азырынча Огородный чолок көчөсү деп туралы. Бул маселеге кийин кайтып келебиз.